Trong đầu tư truyền thống, lợi ích của nhà đầu tư phù hợp với chứng khoán mà họ sở hữu. Khi cổ phiếu hoặc các tài sản khác hoạt động tốt, nhà đầu tư sẽ kiếm được lợi nhuận. Và khi các khoản đầu tư giảm giá trị, nhà đầu tư sẽ bị lỗ.
Nhưng đây không phải là cách duy nhất để kiếm (hoặc mất) tiền trên thị trường chứng khoán. Một số nhà giao dịch thực sự muốn kiếm lợi nhuận bằng cách đặt cược vào cổ phiếu. Chiến lược được gọi là bán khống. Chúng liên quan đến việc bán cổ phiếu đi vay với dự đoán giá giảm.
Vậy bán khống là gì? Bán khống là một chiến lược giao dịch rủi ro cao, nhưng có lợi nhuận cao. Khi mọi thứ diễn ra theo đúng kế hoạch, việc đi ngắn hạn có thể mang lại lợi nhuận ấn tượng.Cùng Đầu tư đúng cách tìm hiểu về bán khống nhé
Bán khống là gì ? Short selling là gì?
Bán khống là khi các nhà giao dịch hoặc nhà đầu tư bán cổ phiếu mà họ đã vay với hy vọng mua lại chúng sau đó với số tiền ít hơn. Nói chung, những người bán khống vay cổ phiếu từ nhà môi giới của họ. Nhà môi giới có thể cho vay từ hàng tồn kho của chính họ, hàng tồn kho của nhà môi giới khác hoặc từ những khách hàng có tài khoản ký quỹ và sẵn sàng cho vay cổ phiếu của họ.
Lãi ký quỹ phải được thanh toán trên các cổ phiếu bán khống cho đến khi chúng được trả lại cho người cho vay. Và nếu bất kỳ khoản cổ tức nào được trả trong khi cổ phiếu đang được cho vay, người bán khống cũng phải trả cho họ. Những chi phí này sẽ làm giảm lợi nhuận tổng thể của người bán khống hoặc làm trầm trọng thêm khoản lỗ của họ.
Bất kể vị thế bán khống hoạt động như thế nào, cổ phiếu đã vay cuối cùng phải được trả lại cho người cho vay. Nếu giá cổ phiếu giảm, người bán khống có thể mua lại chúng với giá thấp hơn, trả lại cho người cho vay và bỏ túi khoản chênh lệch để kiếm lợi nhuận tốt. Nhưng nếu giá tăng, nhà giao dịch có thể buộc phải đóng vị thế khi bị thua lỗ.
Để tham gia bán khống, bạn phải có một tài khoản ký quỹ với nhà môi giới của mình – một tài khoản môi giới đặc biệt cho phép bạn vay. Bạn cũng sẽ cần phải đáp ứng các yêu cầu ký quỹ ban đầu và duy trì của nhà môi giới của bạn.
Giả sử rằng nhà môi giới của bạn có yêu cầu ký quỹ ban đầu 50% đối với cổ phiếu bán khống. Trong trường hợp này, bạn cần có ít nhất 10.000 đô la trong tài khoản của mình để mở một vị thế bán 20.000 đô la.
Cách hoạt động của lệnh bán khống là gì?
Trong đầu tư chứng khoán, có một nguyên tắc mà hầu như ai cũng biết, đó là mua ở đáy – bán ở đỉnh hay mua ở đầu gối – bán ra ở vai, nghĩa là các bạn phải mua cổ phiếu với giá thấp trước, khi đã có một lượng cổ phiếu trong tài khoản thì đợi giá tăng cao rồi bán ra chốt lời. Nhưng với short selling thì ngược lại, bạn bán cổ phiếu ở mức giá cao trước, rồi sau đó chờ giá giảm, mua lại và thu lợi nhuận từ sự chênh lệch giá. Việc bán trước, mua sau này liên quan đến cơ chế MƯỢN – TRẢ trong bán khống.
Chính vì không thực sự sở hữu cổ phiếu nên các bạn buộc phải MƯỢN từ người khác, cụ thể ở đây là sàn giao dịch hay nhà môi giới chứng khoán. Sau khi mượn xong, bạn bán chúng ra ngoài với giá thị trường hiện tại, thu về một lượng tiền mặt. Sau một thời gian, giá cổ phiếu giảm xuống như kỳ vọng, bạn mua lại cũng số cổ phiếu đó và TRẢ lại cho môi giới. Chênh lệch từ số tiền bán được cổ phiếu do VAY MƯỢN và số tiền bỏ ra để mua cổ phiếu TRẢ LẠI chính là lợi nhuận cho chiến lược short selling này.
Mục đích của việc bán khống là gì?
Bán khống được xem như một phương thức đầu cơ. Nó còn được biết như 1 nhà đầu tư dài hạn hoặc là cách quản lý các danh mục đầu tư giảm rủi ro khá hiệu quả hiện nay. Dưới đây là mục đích của việc bán khống chứng khoán:
- Hưởng lợi từ việc giảm giá: Một số chứng khoán được bán khống nhằm mục đích phục vụ đầu cơ thu lợi nhuận. Vì các nhà giao dịch chứng khoán tin rằng giá sản phẩm sẽ giảm xuống vì lý do nào đó.
Khi những người tham gia nghi ngờ giá của tài sản (cổ phiếu, hàng hóa, chỉ số thị trường chứng khoản) sẽ giảm thì họ sẽ mở vị thế bán để hưởng lợi từ việc giá giảm.
- Phòng ngừa, giảm thiểu rủi ro: Các nhà đầu tư bán khống chứng khoán còn nhằm mục đích giảm thiểu rủi ro của họ khi đầu tư chứng khoán. Nó có khả năng giảm thiểu tổn thất hiệu quả trong việc động tư khi thị trường có nhiều biến động. Hay nói cách nói nó là giao dịch phổ biến phòng ngừa các phát sinh rủi ro.
Khi nào bán khống hợp lý?
- Theo phân tích cơ bản: Các nhà giao dịch sẽ xem xét đặt một vị thế bán khi họ thấy thị trường lên cao.
Ví dụ: Bao gồm tỷ lệ giá trên thu nhập trên trung bình cho chỉ số như US500 hoặc thị trường tăng giá trên OIL lâu hơn so với mức trung bình trước đây. Khi đó các nhà giao dịch sẽ tỏ quan điểm của họ là thị trường quá nóng sẽ ổn định trong tương lai.
- Theo phân tích kỹ thuật: Các nhà giao dịch sẽ mở một vị thế bán bày tỏ quan điểm của họ là xu hướng sẽ tiếp tục giảm khi xem xét một kênh đi xuống.
Các bước giao dịch bán khống
Để thực hiện giao dịch bán khống bạn cần thực hiện theo các bước cơ bản như sau:
- Bước 1: Trước hết các nhà đầu tư mở thường sẽ có các giao dịch bằng cách mượn chứng khoán. Và thông thường sẽ mượn từ các đại lý môi giới.
- Bước 2: Tiếp đến sẽ thực hiện lệnh bán chứng khoán. Nhà giao dịch cần có tài khoản ký lũy mới thực hiện được giao dịch này. Và đương nhiên sẽ phải trả lãi cho các giá trị chứng khoán vay.
- Bước 3: Đợi chứng khoán giảm giá và sau đó, để đóng giao dịch, nhà đầu tư mua lại số chứng khoán đã bán trên thị trường với mức giá thấp hơn giá đã mượn.
- Bước 4: Ở bước này người mua cần trả lại chứng khoán cho người mượn và có cả chi lãi suất cho nhà môi giới nữa.
Đó là những bước cơ bản nhất để thực hiện đóng và mở giao dịch bán khống. Với mỗi nhà môi giới sẽ có các quy định riêng đối với thực hiện ký quỹ khi vay. Vì thế bạn cần nắm được những quy định về lãi và hoa hồng cho các nhà môi giới trước khi mua.
Ưu và nhược điểm của bán khống đối với nhà đầu tư
Ưu điểm
- Có thể tìm kiếm lợi nhuận ngay cả khi thị trường đi xuống
- Bán khống cũng là một trong những chiến lược phòng ngừa rủi ro hiệu quả
- Bán khống mang về tiềm năng lợi nhuận lớn trên một số vốn nhỏ
- Bán khống được thực hiện theo nhiều cách khác nhau. Bán khống truyền thống trên thị trường chứng khoán, bán khống trực tuyến trên thị trường forex.
Nhược điểm
- Nhược điểm lớn nhất của short selling chính là rủi ro rất lớn. Nếu đầu tư nắm giữ cổ phiếu dài hạn, thua lỗ lớn nhất chính là khoản tiền đầu tư mua cổ phiếu ban đầu, nhưng với short selling, thua lỗ là vô hạn. Quay trở lại ví dụ trên, giả sử giá cổ phiếu không giảm mà tăng lên, nhà đầu tư sẽ thua lỗ. Giá cổ phiếu hay bất kỳ một tài sản tài chính nào cũng vậy, giá của chúng đều có thể tăng lên vô hạn, chính vì vậy mà thua lỗ của nhà đầu tư khi short selling cũng là vô hạn. Bên cạnh đó, đối với một số thị trường tài chính như forex hay tiền điện tử, chiến lược short selling còn có thể sử dụng đòn bẩy, công cụ này giúp họ mở vị thế với giá trị lớn hơn rất nhiều lần so với số tiền ký quỹ, đồng nghĩa với việc lợi nhuận được tối đa hóa mà thua lỗ cũng tăng lên theo cấp độ tương ứng.
- Đối với chiến lược short selling trên thị trường chứng khoán, nhà đầu tư còn chịu một loại rủi ro nữa, đó là rủi ro thu hồi. Là trường hợp mà người cho vay chứng khoán (sàn giao dịch/nhà môi giới) muốn thanh lý sớm vị thế của họ để thu hồi lại số chứng khoán đã cho vay. Điều này buộc nhà đầu tư có thể phải thanh lý sớm vị thế vào những thời điểm bất lợi. Rủi ro này sẽ xảy ra khi các bên không có những sự ràng buộc nhất định.
- Lãi suất phải trả cho việc vay mượn cổ phiếu có thể sẽ lớn hơn cả phần lợi nhuận mà bạn đạt được nếu thời gian bạn mua lại cổ phiếu quá lâu.
Có nên bán khống trong giao dịch hay không?
Mặc dù việc bán khống gặp rủi ro nhưng thực tế, bán khống là một hành động giúp cung cấp thanh khoản cho thị trường và giúp ngăn chặn sự tăng giá của các chứng khoán xấu. Cho nên các nhà đầu tư hiểu biết và có kinh nghiệm thì thường xuyên tham gia vào các chiến lược bán khống.
Đồng thời việc bán khống sẽ cho cả 2 mục đích đầu cơ và phòng ngừa rủi ro. Trong một thị trường mà đang giảm giá hoặc trung tính thì việc bán khống có thể mang lại lợi nhuận vô cùng lớn cho các nhà đầu cơ nhanh nhạy, có kinh nghiệm.
Như vậy, việc bán khống thì thường được khuyến khích thực hiện cho những nhà đầu tư có kinh nghiệm, nhanh nhạy để có hiệu quả.
Bán khống tại Việt Nam có hợp pháp khống?
Tại Việt Nam, hiện nay Uỷ ban chứng khoán Nhà nước chưa cho phép áp dụng hình thức giao dịch bán khống trên thị trường chứng khoán cơ sở. Các nhà đầu tư chỉ có thể kiếm lợi nhuận dựa trên sự tăng giá của cổ phiếu.
Tuy nhiên, trên thế giới, Mỹ, Nhật hay Singapore là những thị trường cho phép bán khống. George Soros là một trong những tỷ phú kiếm được hàng tỷ USD nhờ bán khống.
Mặc dù bán khống chứng khoán chưa được phép trên thị trường chứng khoán cơ sở tại Việt Nam nhưng nhà đầu tư có thể thực hiện việc này dựa trên thị trường chứng khoán phái sinh dựa vào phương thức giao dịch hai chiều của thị trường này.
Cụ thể nhà đầu tư sẽ có thể đặt mình vào vị thế mua hợp đồng và vị thế bán hợp đồng. Khi tham gia vị thế bán hợp đồng, nhà đầu tư sẽ thực hiện bán khống hợp đồng tương lai chỉ số VN30 – sản phẩm phái sinh phổ biến nhất tại Việt Nam. Việc tìm hiểu các kiến thức về phương pháp đầu tư luôn bổ ích với nhà đầu tư chứng khoán, trong đó không thể bỏ qua hình thức bán khống chứng khoán.
Tại thị trường, các sản phẩm phái sinh phổ biến khác bao gồm:
- Hợp đồng quyền chọn.
- Hợp đồng kỳ hạn.
- Hợp đồng hoán đổi.
Cách bán khống cổ phiếu tại Việt Nam như thế nào?
Mặc dù tại Việt Nam, hình thức giao dịch bán khống chứng khoán vẫn rất mới lạ nhưng tìm hiểu về hình thức này sẽ giúp các nhà đầu tư thu về lợi nhuận một cách khéo léo. Cách bán khống sẽ được chia sẻ qua các bước sau đây:
- Bước 1: Nhà đầu tư mở một giao dịch bằng cách mượn chứng khoán, thường là từ một đại lý môi giới.
- Bước 2: Thực hiện lệnh bán số chứng khoán đã mượn trên thị trường. Để thực hiện lệnh bán, nhà giao dịch phải có tài khoản ký quỹ và thường sẽ phải trả lãi cho giá trị của các chứng khoán đã vay trong khi giao dịch đang được thực hiện.
- Bước 3: Đợi chứng khoán giảm giá và sau đó, để đóng giao dịch, nhà đầu tư mua lại số chứng khoán đã bán trên thị trường với mức giá thấp hơn giá đã mượn.
- Bước 4: Trả lại chứng khoán cho người cho mượn hoặc nhà môi giới và thu lời từ mức giá chênh lệch. Nhà giao dịch phải chịu bất kỳ khoản lãi nào được tính bởi nhà môi giới hoặc tiền hoa hồng tính trên các giao dịch.
Trên thị trường chứng khoán cơ sở
Bán khống chứng khoán tại Việt Nam xét về góc độ pháp luật vẫn chưa được cho phép, tức là không được bán khống cổ phiếu riêng lẻ.
Tuy nhiên, trên thị trường chứng khoán cơ sở vẫn có cách để bán khống. Thực hiện bán khống bằng cách vay mượn chứng khoán sau đó bán giữa các nhà đầu tư cá nhân. Mặc dù hình thức này khá phức tạp và ít phổ biến những vấn đang được diễn ra.
Trên thị trường chứng khoán phái sinh
Để thực hiện giao dịch bán khống chứng khoán hiệu quả trên thị trường chứng khoán, là một nhà đầu tư, các bạn cần cẩn trọng và tham khảo những điều sau:
- Kinh doanh trên thị trường chứng khoán phái sinh dựa vào phần giá chênh lệch, vừa bán khống và mua ở các kỳ hạn khác nhau.
- Nhà đầu tư có thể mua ở thị trường chứng khoán cơ sở và bán khống ở thị trường chứng khoán phái sinh.
- Bán khống khi thị trường chung quá giá trị, định giá cổ phiếu và cả thị trường chứng khoán dựa vào các phương pháp định giá khác nhau.
- Thực hiện dựa trên các phân tích kỹ thuật, dựa vào biến động đồ thị của VFVN30 để tối đa hoá lợi nhuận và giảm tối thiểu mức rủi ro.
Kết luận
Cuối cùng thì bán khống là gì? Bán khống về cơ bản là một động thái giảm giá yêu cầu một cổ phiếu giảm giá để nhà đầu tư kiếm tiền. Đó là một chiến lược giao dịch ngắn hạn, rủi ro cao, đòi hỏi phải theo dõi chặt chẽ cổ phiếu của bạn và thị trường.
Vì những lý do này, đây có thể không phải là một chiến lược phù hợp cho các nhà đầu tư cá nhân thích thực hiện cách tiếp cận thụ động, dài hạn với danh mục đầu tư của họ.
Tuy nhiên, đối với các nhà giao dịch hoặc nhà đầu tư tích cực nắm bắt thời điểm thị trường, bán khống là một chiến lược có thể tạo ra lợi nhuận dương ngay cả trong thời kỳ lợi nhuận âm cho một cổ phiếu hoặc toàn bộ thị trường. Nhưng nếu bạn quyết định bán khống chứng khoán, hãy đảm bảo rằng bạn hiểu đầy đủ rủi ro và có một kế hoạch rõ ràng để thoát ra khỏi đợt bán khống, nếu giá cổ phiếu bắt đầu tăng so với dự kiến của bạn.
